Fedora Mate Orca Ekran Okuyucu Ayarlarını Yapılandırma

Fedora Mate’te Orca Ekran Okuyucu Ayarlarını Yapılandırma

Görme engelli veya az gören kullanıcılar için bilgisayar erişilebilirliği hayati önem taşır. Fedora Mate masaüstü ortamı, bu kullanıcıların sistemle etkileşim kurmasını sağlayan güçlü bir ekran okuyucu olan Orca’yı içerir. Bu makalede, Fedora Mate üzerinde Orca ekran okuyucunun ayarlarını kişisel ihtiyaçlarınıza göre nasıl yapılandırabileceğinizi adım adım inceleyeceğiz.

Ön Koşullar:

Çalışır bir Fedora Mate sistemi: Bu rehber, halihazırda kurulu ve çalışan bir Fedora Mate masaüstü ortamını varsaymaktadır.
Orca ekran okuyucunun kurulu olması: Fedora Mate genellikle Orca’yı varsayılan olarak içerir. Ancak, kurulu olmadığından şüpheleniyorsanız, terminali açarak aşağıdaki komutla Orca’yı kurabilirsiniz:

“`bash
sudo dnf install orca
“`

Adım 1: Orca’yı Başlatma

Orca’yı yapılandırmaya başlamadan önce, ekran okuyucuyu başlatmanız gerekmektedir. Orca’yı başlatmanın birkaç yolu vardır:

Klavye Kısayolu: Genellikle, `Alt` + `Super` + `S` (Super tuşu genellikle Windows veya Command tuşudur) tuşlarına aynı anda basarak Orca’yı etkinleştirebilir veya devre dışı bırakabilirsiniz.
Uygulama Menüsü: Uygulama menüsünden “Erişilebilirlik” veya “Evrensel Erişim” kategorisi altında “Orca Ekran Okuyucu” uygulamasını bulup çalıştırabilirsiniz.
Terminal: Terminali açıp `orca` komutunu girerek Orca’yı başlatabilirsiniz.

Orca başlatıldığında, genellikle bir karşılama mesajı duyarsınız.

Adım 2: Orca Tercihlerine Erişim

Orca’nın ayarlarını yapılandırmak için “Orca Tercihleri” penceresine erişmeniz gerekmektedir. Bunu yapmanın birkaç yolu vardır:

Orca Menüsü: Orca çalışırken, genellikle ekranın üst kısmında (erişilebilirlik ayarlarınıza bağlı olarak farklı konumlarda olabilir) bir Orca menüsü bulunur. Bu menüye erişmek için `Alt` tuşuna basabilirsiniz. Menüden “Tercihler” seçeneğini bulun ve Enter tuşuna basın.
Klavye Kısayolu: Bazı sistemlerde, `Insert` + `Ara Çubuğu` tuşlarına basarak doğrudan Orca Tercihleri penceresini açabilirsiniz. (Not: `Insert` tuşu bazı klavyelerde `Fn` + `Delete` kombinasyonu ile erişilebilir olabilir.)

Adım 3: Orca Tercihlerini Yapılandırma

Orca Tercihleri penceresi, ekran okuyucunun çeşitli yönlerini özelleştirmenize olanak tanıyan farklı sekmeler içerir. İşte en önemli sekmeler ve yapılandırabileceğiniz ayarlar:

3.1. Genel Sekmesi:

Orca’yı otomatik olarak başlat: Bu seçeneği işaretlerseniz, her oturum açtığınızda Orca otomatik olarak başlayacaktır.
Orca’yı sistem tepsisinde göster: Orca’nın bir simgesinin sistem tepsisinde görünmesini sağlar.
Klavye düzeni: Kullandığınız klavye düzenini seçebilirsiniz. Genellikle “Masaüstü” seçeneği uygundur.
Konuşmayı etkinleştir: Orca’nın metinleri seslendirmesini sağlar. Bu seçeneğin işaretli olduğundan emin olun.

3.2. Konuşma Sekmesi:

Ses: Kullanılacak sentezleyiciyi (metin-konuşma motoru) ve sesi seçebilirsiniz. `espeak` genellikle varsayılan olarak gelir, ancak `speech-dispatcher` üzerinden farklı sentezleyicileri de yapılandırabilirsiniz.
Hız: Konuşma hızını ayarlayabilirsiniz. Daha yavaş bir hız, metinleri anlamayı kolaylaştırabilir.
Ton: Konuşma tonunu ayarlayabilirsiniz.
Ses düzeyi: Konuşma ses düzeyini ayarlayabilirsiniz.
Noktalama: Noktalama işaretlerinin nasıl okunacağını (hiç okunmaması, bazıları veya tümü) belirleyebilirsiniz.
Büyük harfler: Büyük harflerin nasıl belirtileceğini (ton değişikliği, “büyük” kelimesi vb.) seçebilirsiniz.

3.3. Braille Sekmesi (Braille ekranı kullanıyorsanız):

Braille’i etkinleştir: Braille ekranı kullanıyorsanız bu seçeneği işaretleyin.
Braille tablosu: Kullandığınız Braille standardını seçin.
Braille ekranı: Bağlı olan Braille ekranını seçin.
Kontrast: Braille ekranının kontrast ayarlarını yapabilirsiniz.

3.4. İmleç Sekmesi:

Sanal imleci etkinleştir: Orca’nın ekran üzerinde gezinmek için kullandığı sanal imleci etkinleştirir. Bu genellikle işaretli olmalıdır.
Görüntü imlecini takip et: Sanal imlecin, fare imlecinin hareketlerini takip etmesini sağlar.
Sistem odağını takip et: Sanal imlecin, klavye odağının değiştiği öğeleri takip etmesini sağlar.
İmleç vurgusu: Ekran üzerinde sanal imlecin konumunu görsel olarak vurgulayabilirsiniz.

3.5. Klavye Sekmesi:

Tuş yankısı: Yazdığınız karakterlerin sesli olarak okunmasını sağlar.
Kelime yankısı: Yazdığınız kelimelerin tamamının sesli olarak okunmasını sağlar.
Komut yankısı: Orca komutlarının (kısayollar) sesli olarak geri bildirimini sağlar.
Değiştirici tuşların durumu: Değiştirici tuşların (Shift, Ctrl, Alt vb.) basılı olup olmadığını sesli olarak bildirir.

3.6. Uygulama Özel Ayarları Sekmesi:

Bu sekme, belirli uygulamalar için özel Orca ayarları yapılandırmanıza olanak tanır. Örneğin, bir metin düzenleyicide daha ayrıntılı okuma ayarları yaparken, bir web tarayıcısında daha hızlı gezinme ayarları kullanabilirsiniz. Yeni bir uygulama için özel ayar eklemek için “Ekle” düğmesini kullanın.

Adım 4: Ayarları Uygulama ve Kaydetme

Tercihler penceresindeki sekmelerde gerekli değişiklikleri yaptıktan sonra, “Uygula” düğmesine tıklayarak ayarları etkinleştirebilirsiniz. Ayarlarınızı kalıcı olarak kaydetmek için “Kapat” düğmesine tıklayın.

Ek İpuçları:

Orca Kısayolları: Orca’yı daha verimli kullanmak için çeşitli klavye kısayollarını öğrenin. Örneğin:
`Insert` + `Yukarı Ok`: Geçerli satırı oku.
`Insert` + `Aşağı Ok`: Bir sonraki satırı oku.
`Insert` + `Sol Ok`: Önceki kelimeyi oku.
`Insert` + `Sağ Ok`: Sonraki kelimeyi oku.
`Insert` + `Sayfa Yukarı`: Önceki paragrafı oku.
`Insert` + `Sayfa Aşağı`: Sonraki paragrafı oku.
`Insert` + `Home`: Satırın başına git.
`Insert` + `End`: Satırın sonuna git.
`Insert` + `T`: Geçerli pencere başlığını oku.
`Insert` + `Sekme`: Bir sonraki denetime (düğme, bağlantı vb.) git.
`Insert` + `Shift` + `Sekme`: Önceki denetime git.
Speech Dispatcher: Daha gelişmiş metin-konuşma seçenekleri için Speech Dispatcher’ı yapılandırabilirsiniz. Bu, farklı dillerde ve farklı seslerde daha fazla seçenek sunabilir.
Test Etme: Ayarlarınızı yaptıktan sonra, farklı uygulamalarda ve senaryolarda Orca’yı test ederek kişisel ihtiyaçlarınıza en uygun yapılandırmayı bulmaya çalışın.
Topluluk Desteği: Fedora ve erişilebilirlik toplulukları, Orca ve diğer erişilebilirlik araçları hakkında yardım ve destek sağlayabilir. Çevrimiçi forumlara ve mailing listelerine göz atabilirsiniz.

Bu adım adım rehber, Fedora Mate işletim sisteminde Orca ekran okuyucu ayarlarını yapılandırmanıza yardımcı olacaktır. Unutmayın ki en iyi ayarlar, sizin kişisel kullanım alışkanlıklarınıza ve ihtiyaçlarınıza göre şekillenecektir. Denemekten ve farklı seçenekleri keşfetmekten çekinmeyin.